Nowoczesne smartfony to nic innego jak kompaktowe komputery. Łączą się z Internetem, korzystają z systemów operacyjnych i zaawansowanego oprogramowania. Co ważne, przechowują także wiele niezwykle wrażliwych danych osobowych. Ponadto popularyzacja aplikacji bankowych i płatności dotykowych łączy telefon bezpośrednio z naszym kontem i finansami. Smartfon to kopalnia złota dla cyberprzestępców, dlatego niezwykle ważne jest, aby odpowiednio go zabezpieczyć. Doradzimy jak rozpoznać wirusa w telefonie i jak go usunąć.
Rodzaje wirusów w telefonie
Wirusy zagrażające telefonom z systemami iOS i Android eksperci dzielą je na kilka podstawowych kategorii. Ich przedstawiciele różnią się sposobem działania i stopniem zagrożenia, jakie stanowią dla użytkownika zainfekowanego urządzenia.
Malware – małe programy kradnące prywatne informacje użytkowników, najczęściej związane z finansami (np. numery kart kredytowych/debetowych).
Adware – złośliwe oprogramowanie wyświetlające różnego rodzaju reklamy na ekranie podczas korzystania z telefonu. Może znacząco wpłynąć na wydajność urządzenia, zwiększyć ilość danych pobieranych z sieci, a czasami nawet śledzić użytkowników.
Oprogramowanie szpiegowskie – wirusy tego typu zbierają i przesyłają informacje o aktywności telefonu do urządzenia bez wiedzy właściciela. Obejmuje to otrzymane i zapisane wiadomości tekstowe, kontakty, historię telefonu lub przeglądarki internetowej, bieżącą lokalizację, e-maile, prywatne zdjęcia i klipy wideo. Dane te mogą zostać wykorzystane np. do oszustw finansowych lub kradzieży danych osobowych.
Konie trojańskie – ukrywają się w kodzie zainstalowanych aplikacji (również tych pochodzących z teoretycznie bezpiecznego źródła) i w zależności od ich typu kradną wrażliwe dane właściciela smartfona i starają się pozostać niewykryte tak długo, jak to możliwe. Czasami mogą również pozwolić hakerom na wykorzystanie naszego telefonu do celów przestępczych.
Ransomware – są to wyspecjalizowane wirusy, które po aktywacji szyfrują zawartość pamięci telefonu i blokują dostęp do niej specjalnym hasłem. Ofiary tego typu wirusa szybko otrzymują wiadomość żądającą „okupu” (prawie zawsze w kryptowalucie) w zamian za hasło. Celem przestępców są wyłącznie telefony służbowe polityków, urzędników lub pracowników dużych firm.
Jak wirus dostaje się do telefonu komórkowego?
Nawet Twój telefon może zostać zainfekowany bardzo łatwo przy odrobinie nieostrożności. Szczególnie zagrożone są osoby starsze, korzystające z telefonu do podstawowych celów i niezbyt dobrze orientujące się w świecie nowych technologii. Choć zdajemy sobie sprawę z zagrożeń, pamiętajmy, że wirusy pojawiają się także np. na urządzeniach pracowników IT. Oto niektóre z najczęstszych zachowań, które mogą prowadzić do wirusa mobilnego:
- Otwieranie podejrzanych załączników do wiadomości e-mail – nawet jeśli forma listu wydaje się normalna, np. otrzymaliśmy list z banku lub operatora komórkowego, zawsze sprawdzaj adres, z którego został wysłany.
- Otwieranie linków z niewiarygodnych źródeł – o zagrożeniach, jakie niesie ze sobą ta witryna, wiedzą nawet laicy, jednak przestępcy bardzo często umieszczają je w wiadomościach SMS, często o bardzo niepokojącej treści, np. pilnej prośbie o pożyczkę w związku z wypadkiem, na którą trudno odpowiedzieć szybko. Wiele osób wpada w wir walidacji.
- Używanie banerów reklamowych na niezabezpieczonych stronach internetowych lub aplikacjach – tutaj sytuacja jest podobna jak w przypadku linków. Kliknięcie reklamy może bardzo szybko pobrać złośliwy kod na Twój telefon.
- Pobieranie i instalowanie zainfekowanych aplikacji – dotyczy to głównie systemu Android, który umożliwia pobieranie plików APK zawierających programy dystrybuowane poza oficjalnym sklepem Google Play. Zawsze powinniśmy dwa razy zastanowić się nad instalacją aplikacji zewnętrznych.
- Łączenie się z Internetem poprzez słabo zabezpieczone sieci Wi-Fi – do infekcji dochodzi najczęściej, gdy korzystamy z publicznych sieci Wi-Fi w dużych galeriach handlowych, stadionach, na lotniskach itp.
Mam wirusa na telefonie – jakie są objawy infekcji?
Zdecydowana większość wirusów stara się ukryć swoją obecność w telefonie, jednak uważny użytkownik szybko zauważy, że urządzenie zachowuje się dość dziwnie. Poniżej znajdują się niektóre z najczęstszych oznak wskazujących, że Twój telefon może zostać zainfekowany:
- Telefon zaczyna mieć problemy z wydajnością – wirusy potrafią przejąć dużą część zasobów smartfona i spowalniać działanie aplikacji oraz systemu operacyjnego.
- Telefon zbyt szybko się nagrzewa – działające w tle złośliwe oprogramowanie obciąża podzespoły smartfona, co prowadzi do szybszego zużycia baterii przez dłuższy czas.
- Telefon nieoczekiwanie wyświetla reklamy – mogą pojawić się w menu systemowym lub podczas korzystania z przeglądarki
- Telefon samodzielnie instaluje niechciane i nieznane aplikacje.
- Telefon zmieni domyślną wyszukiwarkę internetową.
- Osoby z naszej listy kontaktów otrzymują dziwne wiadomości — gdy wirus udostępni naszą listę kontaktów, rodzina i przyjaciele mogą nagle otrzymać podejrzane e-maile i SMS-y zawierające łącza lub załączniki, które mogą nawet pochodzić z naszego numeru telefonu.
- Telefon pobiera za dużo danych z internetu – jeśli korzystamy z pakietu danych, może się okazać, że zaczęliśmy zużywać dużo więcej danych niż zwykle.
Jak usunąć wirusa z telefonu?
Podobnie jak w przypadku komputerów, najlepszą metodą ochrony jest instalacja dedykowanego oprogramowania. Jaki antywirus wybrać dla swojego telefonu? Dystrybucja zawiera wiele darmowych i sprawdzonych programów antywirusowych. Wiele znanych programów na PC, takich jak Avast, ESET czy Norton, ma również wersje mobilne. Nie zapomnij pobrać ich z oficjalnych źródeł. Po uruchomieniu wybranej aplikacji wystarczy przeskanować pamięć telefonu i wszystkie aktywne procesy.
Wirusy ukrywają się w tymczasowych danych gromadzonych przez przeglądarki internetowe i inne programy, dlatego warto je wszystkie usunąć z menu systemowego. Czasami pozbywamy się złośliwego oprogramowania, odinstalowując aplikacje, których nie znamy. Najlepiej robić to w trybie awaryjnym telefonu, w przeciwnym razie nasze działania mogą zostać zablokowane. Jeśli problem będzie się powtarzał, możesz także spróbować przywrócić telefon do ustawień fabrycznych, ale wtedy utracisz dane użytkownika, a system operacyjny zostanie przywrócony do oryginalnej wersji. Przed wykonaniem tego kroku utwórz kopię zapasową wszystkich najważniejszych plików i kontaktów.